خراش قرنیه مشکل اذیت کننده ای است. باید تا جایی که می‌توانید، سعی کنید از ایجاد خراش در چشم خود جلوگیری کنید. اما گاهی اوقات این مساله اتفاق می‌افتد. نمی توان کاری کرد که خراش به سرعت ناپدید شود. ناچاراً برای فقط می توانید منتظر بهبودش باشید.

خوشبختانه، خراش‌های چشم به سرعت بهبود می‌یابند. لایه سطحی چشم به نام اپیتلیوم یا بافت پوششی حداکثر تا 3 روز زمان می‌برد تا پس از خراش بهبود یابد. البته این بهبودی متناسب با اندازه خراش است. بعد از اتمام این فرآیند، هنوز مدتی زمان لازم است تا چشم به دید کامل خود یعنی به میزان بینایی زمان پیش از خراش خوردن بازگردد.

با این حال، بهبود اپیتلیوم، یک فرآیند بسیار پیچیده است. انواع پیام رسانی سلولی در آن دخیل هستند تا مطمئن شوند که همه چیز به خوبی پیش می‌رود.

 

قرنیه‌ از لایه‌های مختلفی تشکیل شده است. با همکاری همه این لایه‌ها از قرنیه محافظت می شود تا قرنیه شفاف بماند. چون قرنیه ی ما باید شفاف باشد تا بتوانیم ببینیم.
در لایه سطحی قرنیه، یک لایه نازک از سلول‌های اپیتلیومود دارد. عملکرد این سلول‌ها مشابه با پوست ماست.  در واقع در برابر عوامل محیطی از بافت های زیرین محافظت می‌کنند. بنابراین اپیتلیوم قرنیه را در برابر همه عوامل آسیب رسانی که در زندگی عادی روزمره خود با آنها روبرو می شویم، محافظت می کند. 

همانند پوست، قرنیه مان نیز می‌تواند خراش بخورد. این مسئله ممکن است تصادفی باشد. مثل زمانی که شاخه درخت به چشم برخورد کند. خراش همچنین ممکن است به دلیل جراحی چشم رخ دهند. در هر صورت، خراش‌ قرنیه دردناک هستند. قرنیه اگر بدون محافظ باشد، حساس‌ترین ساختار در بدن ماست.

پس در صورت خراش برداشتن، برای رهایی از درد و جلوگیری از عفونت قرنیه ی بدون حفاظت باید این اپیتلیوم به سرعت یابد.                                                              

در واقع اپیتلیوم قرنیه به صورت مداوم تولید و تعویض می‌شود تا این سلول‌ها سالم و شفاف بمانند. سلول‌های اپیتلیوم قدیمی مرتبا با سلولهای تازه جایگزین می‌شوند.

این سلول‌های تازه از لبه یا کناره های قرنیه‌ جایی به نام لیمبوس  نامیده می شود، به وجود می‌آیند. این منطقه تنها ناحیه در قرنیه است که می‌تواند سلول‌های تازه تولید کند. این سلول‌ها در اینجا تقسیم می‌شوند وبه سمت مرکز می‌روند تا قرنیه را بپوشانند. این فرآیند زمانی که خراش در چشم وجود دارد، تسریع می شود.

سرانجام، چیزی که باید اتفاق بیافتد این است که اپیتلیوم جدید باید لایه سلولی قدیمی و آسیب‌دیده یا از بین رفته را جایگزین کند. اما این اتفاق در مراحل مختلفی رخ می‌دهد و تحت تاثیر عوامل رشد مختلف و مولکول‌های سیگنالی التهابی یا پیام رسان های التهاب است.

ابتدا، حداقل چیزی که بتوان "به صورت قابل مشاهده" ببینید اتفاق نمی‌افتد. پس از ایجاد خراش، قرنیه خود را برای بهبود آماده می‌کند. سلول‌های اپیتلیوم کنار خراش، شروع به صاف شدن  میکنند و آماده پوشش دادن محل آسیب می‌شوند. سپس این سلول‌های اپیتلیال مسطح گسترش می یابند تا شکاف را پر کنند و خراش را ببندند. وقتی این مرحله تمام می‌شود، درد از بین می‌رود و بنابراین می توان گفت که خراش بهبود یافته است.

واضحاً خراش‌های کوچک نسبت به خراش های بزرگتر به سرعت بهبود می‌یابند. یک خراش کوچک به سادگی مسافت کمتری برای طی کردن و بهبود خراش دارد. در واقع، خراش‌های بسیار کوچک می‌توانند در طی چند ساعت بهبود یابند. زمانی که یک خراش بسیار بزرگ است و بخش‌های بزرگی از اپیتلیوم از بین میرود وآسیب می بیند، ممکن است زمان زیادی طول بکشد تا بهبود یابند. این زمان می‌تواند از یک روز تا 3یا 4 روز متناسب با اندازه ی خراشیدگی طول بکشد.

در واقع ما می‌توانیم از ریاضیات استفاده کنیم تا به نوعی تعیین کنیم با چه سرعتی این خراش بهبود می‌یابد! اپیتلیوم تقریباً هر ساعت نیم میلی‌متر بهبود می‌یابد. از انجایی که ترمیم از اطرف خراش انجام می شود، این بدان معناست که قطر خراش حدود یک دهم میلی‌متر در هر ساعت بسته می‌شود. وقتی مقداری تاخیر اضافی بین 0 تا 4 ساعت قبل از شروع بهبودی چشم، به آن اضافه کنید، می‌توانید تخمین تقریبی برای مدت زمان بهبودی خراش را داشته باشید.

بیایید در نظر بگیریم که قرنیه شما یک خراش خیلی کوچک دارد. عرض خراش ممکن است تنها یک دهم میلی‌متر باشد. چون زمان بهبود ی واقعی تنها حدود یک ساعت طول خواهد کشید، اما وقتی شما کمی زمان بیشتری برای شروع ترمیم اضافه کنید، می‌توانید انتظار داشته باشید که اپیتلیوم ، این خراش را در چند ساعت پوشش دهد.

حال اگر خراشیدگی بزرگ را در نظر بگیریم؛ مثلا کسی که عمل لیزری چشم از نوع پی ار کی داشته باشد، خراشیدگی ایجاد ‌شده با این جراحی با اندازه‌ای حدود 7-8 میلی‌متر است. این خراش برای بهبودی به زمان بیشتری نیاز دارد. پس از مدت زمان تاخیر در شروع ترمیم، به زمان حدود بیش از 3 روز برای پوشش قرنیه توسط اپیتلیوم نیاز داریم.

طی این مدت، در اغلب موارد خراش قرنیه بهبود می یابد. زمانی اپیتلیوم قرنیه را پوشش‌دهد، بیشتر دردی که وجود داشته  از بین خواهد رفت. بنابراین خراشیدگی بهبود می یابد اما نه به سرعت.

پس از اینکه اپیتلیوم قرنیه را پوشاند، باید چند لایه دیگر ایجاد شود. اپیتلیوم فقط یک لایه سلولی نیست. ضخامت آن حدود 5-7 لایه است. همانطور که لیمبوس سلول های بیشتری تولید می کند، این سلول ها به سمت مرکز قرنیه مهاجرت کرده و لایه های سلولی را می سازند. تکمیل این لایه‌ها حدود 24 ساعت دیگر طول می‌کشد.

بالاخره یک قدم مهم دیگری نیز داریم. اپیتلیوم باید به مابقی قرنیه زیرین بچسبد. اگر این اتفاق نیفتد، اپیتلیوم را می توان به راحتی جدا کرد. در این صورت کل فرآیند ترمیم باید تکرار شود. این مرحله می تواند طولانی ترین مرحله باشد.

معمولاً اپیتلیوم به غشای پایه متصل است. اگر این غشاء آسیب ندیده باشد، اپیتلیوم می‌تواند به سرعت و در یک هفته به قدرت کامل بازگردد. اما اگر این غشاء آسیب دیده باشد، ممکن است بیش از یک ماه طول بکشد تا اپیتلیوم به وضعیت نرمال خود بازگردد.

بنابر این وقتی که چشم شما دچار خراش است از مالش چشم خود جدا خودداری کنید تا از تکرار مجدد پروسه ی بهبودی،  جلوگیری کنید.

موارد مشخصی می‌توانند با فرآیند بهبودی نرمال تداخل کرده و باعث شود خراش‌ها ی ایجاد شده زمان زیادی طول بکشد تا بهبود یابند.

• ممکن است تعداد کافی از سلول‌های لیمبوس برای تولید اپیتلیوم جدید وجود نداشته باشد. این رویداد ممکن است بعد از آسیب‌های چشم مانند سوختگی‌های شیمیایی رخ دهد.

• اپیتلیوم نمی‌تواند به خوبی به بستر قرنیه بچسبد. این وضعیت در بیماری های قرنیه‌ای خاص به نام دیستروفی های غشاء پایه رخ می‌دهد.

• التهاب زیادی وجود دارد. این حالت می‌تواند در شرایط خشکی شدید چشم رخ دهد.

• عملکرد ضعیف عصب ها که باعث اختلال در اپیتلیوم می‌شود. بیماری‌هایی مانند دیابت و برخی عفونت‌های ویروسی چشم می‌توانند منجر به این حالت شوند.

•  وجود عفونت فعال در قرنیه واقعاً همه چیز را را بدتر میکند و جلوی بهبودی را می‌گیرد. این امر موجب خراش‌ها یا آسیب های اپیتلیوم مستمر می‌شود که باید توسط چشم پزشک معاینه ی دقیق صورت گیرد و درمان و پیگیری شود.

این موارد منجر به خراش های مداوم یا نقایص مداوم اپیتلیال می شود که برای بهبودی بدون هیچ عارضه ای باید با چشم پزشک تحت مراقبت دقیق قرار گیرد.

بزرگترین نگرانی در مورد خراش چیست؟ نگرانی این است که ممکن است عفونت ایجاد شود. خراش باعث شکستن لایه ی محافظ قرنیه می‌شود. بنابراین، باکتری ها آزادانه وارد و رشد می کنند. عفونت‌ها نه تنها از بهبود خراش جلوگیری می‌کنند، بلکه عفونت‌ها با خطر ایجاد زخم در قرنیه نیز همراه هستند. این اسکارها خواص شفاف و وضوح قرنیه را مختل می کنند و می توانند باعث از دست دادن دائمی بینایی شوند.

بنابراین، در حالی که خراش بهبود می‌یابد، مصرف آنتی‌بیوتیک می‌تواند جلوی پیشرفت عفونت را بگیرد. آنتی‌بیوتیک‌ها برای خراش‌های بزرگ یا خراشیدگی ‌هایی که زمان بیشتری برای بهبود نیاز دارند و همچنین برای خراش‌هایی که بوسیله چیزی کثیف - مانند شاخه درخت یا یا خراش هایی که توسط حیوان خانگی و غیره - ایجاد شده‌اند، ضروری هستند.

 

 

فیلم درمان خراش  قرنیه Corneal Erosion Treatment Video

خوشبختانه، خراش قرنیه به سرعت بهبود می‌یابد. درد ناشی از خراش قرنیه پس از چند ساعت تا چند روز بسته به اندازه خراش رفع می‌شود. پس از این، باز هم مقداری زمان لازم است تا اپیتلیوم به صورت کامل بهبود یابد و اتصالات دائمی خود را ترمیم کند.